ارتباط ویتامین D و بیماری کرونا

ویتامین D یک ویتامین محلول در چربى است که بر بیش از هزار ژن در بدن اثرگذاشته و نقش حیاتى در سلامت استخوانها، پیشگیرى از سرطانها، بیماریهاى قلبى-عروقى، سکته هاى مغزى، دیابت و بیماریهاى خودایمنى و عفونتها ایفا میکند. ویتامین D بسیار فراتر از یک ویتامین عمل کرده و در واقع یک پیش هورمون است. این پیش هورمون به ویژه براى سلامت سیستم ایمنى از اهمیت فوق العاده اى برخوردار است و براى فعالسازى آن ضرورى است. ویتامین D با تقویت ایمنى ذاتى و افزایش پپتیدهاى ضدمیکروبى ( کَتِلیسیدین و بتادیفنسین) به عنوان یک آنتى بیوتیک طبیعى عمل کرده و دفاع بدن در برابر عفونتهاى ویروسى و باکتریایى را افزایش می دهد. در این مقاله به بررسی ارتباط ویتامین D و بیماری کرونا خواهیم پرداخت . 

* ارتباط ویتامین D و بیماری کرونا :

امروزه کمبود ویتامین D یک کمبود جهانى است و عوامل مختلفى در این کمبود نقش دارند. سبک زندگى ماشینى و قرار نگرفتن در معرض نور خورشید و همچنین مصرف ناکافى ویتامین D از طریق مکملها و خوراکیها در بوجود آمدن این کمبود دخیل هستند. موسسه پزشکى (IOM) میزان مصرف روزانه توصیه شده مواد مغذى( RDA) را تعیین می‌کند. RDA براى یک ماده مغذى، مقدارى از آن ماده است که براى برطرف کردنِ نیاز روزانه 97.5 درصد افراد سالم کافى است. در مورد ویتامین D ، مادۀ مغذی RDA را براى افراد یک الى هفتاد سال، ششصد واحد روزانه تعیین نموده و فرض را بر این قرار دادند که با مصرف این مقدار، سطح خونىِ ویتامین D در 97.5 درصد افراد به بیست نانوگرم در میلى لیتر می رسد. حال آنکه اخیراً در بررسى هاى دقیق تر، یک اشتباه بزرگ آمارى در تعیین این دوزِ روزانه، ثابت شده است. در آنالیزِ دقیقِ مجددِ اطلاعاتِ بررسى شده، مشخص شده که به منظورِ رساندنِ سطح خونىِ 97.5% افراد با وزنِ بیشتر از پنجاه کیلوگرم به بیست نانوگرم در میلى لیتر ، مصرف روزانه 8895 واحد ویتامین D مورد نیاز است. در بررسى دیگرى تأیید شد که براى رساندن سطح خونى ویتامین D به پنجاه نانوگرم در میلى لیتر، مصرف روزانه 9122 واحد ویتامین D مورد نیاز است . مصرف دراز مدتِ روزانه ده هزار واحد ویتامین D براى افراد با وزن بالاى پنجاه کیلوگرم، باعث به حداکثر رساندن فواید فیزیولوژیک آن شده و بى خطر میباشد. با مصرف این دوزِ روزانه ، سطح خونى ویتامین D به آهستگى در طى دو الى سه ماه بالا رفته و به سطح ایده آل رسیده و سپس ثابت مى ماند.

* خورشید ، منبع غنی ویتامین D :

برطبق تحقیقات محققان، آفتاب گرفتن در فصل تابستان بین ساعات ده صبح تا سه بعد از ظهر، با قرار دادن کل دستها و پاها در معرض نور مستقیم خورشید به مدت پانزده الى بیست دقیقه، بطور متوسط باعث تولید روزانه ده هزار واحد ویتامین D در بدن افراد با وزنِ بالاى پنجاه کیلوگرم می شود.
میزان سطح بدون عوارض جانبى NOAEL: No Observed Adverse Effect Level براى ویتامین D در افراد با وزن بیشتر از پنجاه کیلوگرم، روزانه ده هزار واحد بین الملل و یا دویست و پنجاه میکروگرم تعیین شده است.
این در حالى است که بزرگترین متاآنالیز بر روى تحقیقات انجام شده بین سالهاى 1966 تا 2013 نشان داده است که سطح خونى پایین تر از سى نانوگرم در میلى لیتر براى سلامتى کافى نیست و در ارتباط با افزایش مرگ و میر با دلایل مختلف (All Cause Mortality) میباشد.

* آیا مصرف مکمل ویتامین D میتواند خطر ابتلا به ویروس کروناى جدید که سبب ابتلا به COVID19 می شود را کاهش دهد؟

انجمن غدد آمریکا سطح خونى ایده آل براى ویتامین D را چهل الى صد نانوگرم در میلى لیتر اعلام کرده است. حال پرسش مهمى مطرح است، آیا مصرف مکمل ویتامین D میتواند خطر ابتلا به ویروس کروناى جدید که سبب ابتلا به COVID19 می شود را کاهش دهد؟
بایدتوجه داشت که در حال حاضر درمان قطعى براى COVID19 وجود ندارد و به غیر از حفظ فاصله اجتماعى و رعایت بهداشت، راه مؤثر دیگرى براى پیشگیرى ارائه نشده است. بر اساس تحقیقات، داشتنِ سطح سرمىِ مناسب ویتامین D و مصرف آن بصورت مکمل میتواند به حفظ سلامت سیستم ایمنى کمک کرده و بطور کلى میتواند در برابر بیماریهاى تنفسى محافظت نماید.
این مقاله پیرامون شیوۀ اثر ویتامین D بر سیستم ایمنى و چگونگى عملکرد آن در محافظت در برابر بیماریهاى تنفسى توضیح میدهد.

* ویتامین D چگونه بر سیستم ایمنى اثر میگذارد؟

ویتامین D براى عملکرد صحیح سیستم ایمنى که خط اول دفاعى در برابر عفونتها و ویروسها است، ضرورى است.
این ویتامین نقش حیاتى در القاء پاسخ ایمنى ایفا میکند. ویتامین D نقش تنظیم کننده سیستم ایمنى و ضد التهابى داشته و براى فعالسازى دفاع سیستم ایمنى حیاتى است. در واقع اهمیت این ویتامین براى عملکرد سیستم ایمنى به حD است که کمبود آن در ارتباط با افزایش ابتلا به بیماریها، عفونتها و اختلالات مرتبط با سیستم ایمنى میباشد. براى مثال، سطوح خونىِ پایینِ ویتامین D در ارتباط با افزایش خطر ابتلا به بیماریهاى تنفسى نظیر آسم، سل و بیمارى انسدادمزمن ریوى(COPD)وهمچنین عفونتهاى تنفسى ویروسى و باکتریایى می باشد.

نکته مهم دیگر اینکه کمبود ویتامین D در ارتباط با کاهش عملکرد ریه ها بوده که میتواند بر توانایى بدن در مبارزه با عفونتهاى تنفسى اثر بگذارد.بر طبق تحقیقات کمبود ویتامین D در بروز سندرم دیسترس حاد تنفسى (ARDS) نقش مستقیم ایفا میکند.ویتامین D همچنین با افزایش ACE2mRNA در حفاظت در برابر آسیب حاد ریوى (ALI) نقش دارد.

* آیا مصرف مکمل ویتامین D میتواند در برابر COVID19 محافظت کند؟

بیمارى COVID19 یک عفونت جدید است وتحقیقاتى که نشان دهنده اثر مصرف مکمل ویتامین D روى خطر ابتلا به COVID19 باشند، انجام نشده است.تحقیقى که اخیراً سطح خونىِ ویتامین D در بیماران بسترى در بیمارستان با عفونت کرونا را با شدت نشانه ها مقایسه نموده،حاکى از بیشتر بودن شدت بیمارى در بیمارانى که سطح خونىِ پایین ترى از ویتامین D دارند،می باشد.این تحقیق بر روى دویست و دوازده بیمار مبتلا به COVID19 که در سه بیمارستان مختلف در جنوب آسیا بسترى بوده اند، انجام شده و نخستین داده هاى منتشر شده اى است که شدت نشانه ها را با سطح سرمىِ ویتامین D مقایسه نموده است. براى تمامی این بیماران تشخیص قطعى ابتلا به COVID19 داده شده بود و بیماران به گروههاى زیر تقسیم شده بودند:
. خفیف : با نشانه های بالینى خفیف و بدون تشخیصِ ذات الریه(پنومونى)
. متوسط: با نشانه های تب و تنفسى و تشخیص قطعى پنومونى
. شدید: با نشانه های هیپوکسى(کمبوداکسیژن)و دیسترس تنفسى
. وخیم: با نارسایى تنفسى و نیاز به بسترى شدن در بخش مراقبتهاى ویژه ( ICU)

نتایج این تحقیق به شرح زیر است:

. ٢٣% از بیماران نشانه های " خفیف" داشتند و میانگین سطح سرمىِ ویتامین D در این بیماران،٣١ نانوگرم در میلى لیتر بود.
. ٢٨% بیمارانِ بسترى علائم "متوسط" داشتند و میانگین سطح سرمىِ ویتامین D در این بیماران ٢٧ نانوگرم در میلى لیتر بود.
. ٢٦% بیمارانِ بسترى علائم شدید داشتند و میانگینِ سطح سرمىِ ویتامین D در این بیماران ٢١ نانوگرم در میلى لیتر بود.
. ٢٣% بیمارانِ بسترى نشانه های وخیم داشتند و سطح سرمىِ متوسط در این بیماران ١٧ نانوگرم در میلى لیتر بود.
این بدین معناست که سطح سرمىِ ویتامین D در بدن میتواند دلیلى براى نتایج بالینى در بیماران مبتلا به COVID19 باشد و بالا بردن سطح خونىِ ویتامین D میتواند باعث بهبود نتایج بالینى در این بیماران گردد.

برخى تحقیقاتِ انجام شده نشان داده اند که مصرف مکمل ویتامین D میتواند پاسخ ایمنى را القا نموده و در برابر عفونتهاى تنفسى محافظت نماید. یک تحقیق متاآنالیز که بر روى ١١٣٢١ نفر از چهارده کشور انجام شد نشان داد که مصرف مکمل ویتامین D خطر ابتلا به عفونتهاى حاد تنفسى (ARI) را چه در افرادی که کمبود ویتامین D داشتند و چه در افرادی که سطح سرمىِ طبیعى ویتامین D داشتند، کاهش داد. اثر محافظت کننده ویتامین D در افرادی که قبل از مصرفِ آن داراى کمبود بودند، بیشتر بود. همچنین بر طبق این تحقیق، بیشترین اثر محافظت کننده ویتامین D در برابر عفونتهاى حاد تنفسى با مصرف روزانه و یا هفتگىِ دوزهاى پایین ترِ ویتامین D مشاهده شد و مصرف دوزهاى بالاتر بصورت بولوس با فواصل بیشتر، کمتر مؤثر بود.مصرف مکمل ویتامین D همچنین باعث کاهش مرگ و میر در افراد مسن که بیشتر در خطر ابتلا به بیماریهاى تنفسى نظیر COVID19 هستند، می باشد.
در حال حاضر تحقیقى که نشان دهنده ارتباط مصرف مکمل ویتامین D با کاهش خطر ابتلا به COVID19 باشد انجام نشده ولى کمبود ویتامین D با تضعیف سیستم ایمنى باعث افزایش خطر ابتلا به عفونتها و بیماریها میگردد. این مسئله با در نظر گرفتن کمبود جهانى ویتامین D در افراد و به ویژه در افراد مسن که بیشتر در معرض خطر عواقب ناشى از بیمارى کرونا هستند، نگران کننده می باشد. با توجه به این شواهد، منطقى به نظر می‌رسد که سطح خونى ویتامین D افراد توسط پزشک بررسى شده و هرگونه کمبود آن هر چه سریعتر برطرف گردد.