شماره ۱۲۲۶
رژیم غذایی مناسب
پزشکی امروز
چندین سال پیش در یکی‌از کتاب‌های تغذیه و رژیم‌های‌غذایی خود که از‌سوی دانشگاه آزاد‌اسلامی چاپ و منتشر‌شد، نوشتم که در طبیعت خرس، گراز و گورکن (و اینک البته انسان) را می‌توان از نمونه‌های همه‌چیز‌خوار (Omnivore) واقعی دانست.
همه‌چیز‌خواران از جانوران و گیاهان تغذیه می‌کنند و دستگاه‌گوارش آنها برای هضم گوشت، خون، برگ و ریشه گیاه، حشرات و مواد دیگر سازش یافته است و تمامی این مواد را غذای اصلی خود می‌دانند. کلاغ نیز که شاعران، آن‌را پرنده‌ای زشت و بد‌اندیش و پلشت۱ خوانده و طول‌عمرش را سیصدواند (سی‌سال به حقیقت نزدیک‌تر است) سال دانسته‌اند، همه‌چیز‌خوار است.
به‌این‌ترتیب، گروهی از جانورانی که مواد‌خوراکی خود را از گیاهان‌سبز تأمین‌می‌کنند، گیاه‌خوار(Herbivores) شناخته‌می‌شوند؛ حیواناتی مانند گرگ، شیر و پلنگ را که از گوشت‌جانوران دیگر تغذیه می‌کنند، می‌توان گوشتخوار (Carnivores) دانست.
رژیم غذایی
انسان در‌مقایسه با گیاه‌خواران و گوشتخواران، از مواد‌غذایی متعددی مانند گوشت، سبزی‌ها، شیر، تخم‌مرغ، میوه، غلات، حبوبات و دانه‌های گوناگون و حتی سوسک و عقرب و مار تغذیه‌می‌کند و به‌اصطلاح همه‌چیز‌خوار (Omnivore) است.
در‌این‌مقاله این نکته مورد‌نظر نیست که انسان با ساختمان‌بدنی خود و تعداد دندان‌ها و شکل و کارآیی آنها و ترکیبات‌شیمیایی بزاق وآنزیم‌های دستگاه‌گوارش خود چه باید بخورد و چه نباید بخورد، بلکه روی سخن در‌این‌جا، با انسانی است که بیش‌از اندازه غذا‌می‌خورد، کالری اضافی دریافت‌می‌کند، از پرخوری چاق و پروار می‌شود، شکمش بزرگ و آویزان می‌گردد، شلوارش برایش تنگ‌می‌شود و اگر در آینه به خودش نگاه‌کند، از داشتن چنین اندامی نا‌خرسند خواهد بود. البته بتدریج از ده‌ها عوارض ناشی‌از چاقی نیز رنج خواهد‌برد.
درست است که انسان برای ادامه حیات و انجام فعالیت‌های گوناگون به غذا احیاج دارد و غذا ماده‌ای است که برای ترمیم مواد از‌دست‌رفته در بدن و رشدونمو و تندرستی ضروری است، اما پرخوری و افزایش‌وزن مقوله دیگری است که باید در تمامی سنین مورد‌توجه خاص قرار‌گیرد. مدتی پیش در‌جایی مهمان‌بودم، از ابتدای ورودم به آن منزل، بدون‌وقفه با انواع خوراکی‌ها پذیرایی شدم، پیش‌از غذای‌اصلی، انواع خوراکی‌ها و آن‌هم با اصرار و اجبار (نخورید ناراحت می‌شم!) ارائه‌گردید، باقلوا و زبان و ناپلئونی و انواع میوه و نسکافه پر از شکر را پیشکش‌کردند و البته پرخورها به حلاوت‌خوردند و سر‌انجام با شامی بسیار مفصل، مقدار انرژی هر مهمان، از ۴۰۰۰ کیلو کالری فراتر رفت! به پسر بچه ده الی دوازده ساله‌ای که فرزند میزبان بود و در یکی‌از صندلی‌های کنار میز نشسته‌بود به‌شوخی‌گفتم: تو فقط دوتا بشقاب ماکارونی و یک ران مرغ خوردی! مادرش گفت: «سیامک ماکارونی را خیلی دوست داره»!، گفتم خوب نزدیک ۱۰کیلو نیز اضافه‌وزن داره، گفت: « خوب الان موقع رشد سیامکه! و‌گر‌نه من‌هم این همه ماکارونی براش نمی‌ریختم!، گفتم متأسفانه نمی‌توانم به شما نگویم که در‌این‌صورت، در بزرگسالی مانند پدرش شکم‌گنده و بیمار خواهد بود و در‌عین‌حال نمی‌توانم بگویم که بگذار تا بیفتد و بیند سزای خویش.
چـاهست و راه و دیدهٔ بینـا و آفتاب تا آدمی نگاه‌کنــد پیـش پای خویـش
چنـدیـن چـراغ دارد و بیـراه می‌رود بگذار تا بیفتد و بیند سزای خوایش
این بانوی میزبان که خودش بسیار اضافه‌وزن داشت و استوانه مانند بود و تحصیلات عالی دانشگاهی نیز داشت، گفت: اخیراً در سایتی نوشته‌بودند:« با این رژیم لاغری هفته‌ای ۸کیلو لاغر‌شوید» ! آیا من می‌توانم از‌آن استفاده‌کنم؟ بدیهی است که به پرسش غیرمنطقی، پاسخ منطقی نمی‌توان داد.
تغذیه مناسب و متعادل، به تندرستی و طول‌عمر انسان کمک‌می‌کند و در‌واقع رژیمغذایی نقش اصلی در بیماری یا سلامتی او دارد. شاید بتوان نخستین‌گام برای پیشگیری‌از سرطان را نیز تغییر شیوة زندگی و اصلاح رژیمغذایی دانست.
با درک این موضوع که:
۱ـ غذا انرژی لازم را برای بدن تأمین‌می‌کند.
۲ـ غذا برای تشکیل بخش‌های سازنده بدن و رشدونمو یاختهها و ترمیم بافت‌ها لازم است.
۳ـ غذای مناسب و متعادل دارای مواد ضروری مانند ویتامین‌ها و املاح برای تنظیم متابولیسم می‌باشد.
۴ـ غذا سلامت‌جسم و روان را ممکن‌می‌سازد و از ایجاد بیماری‌ها پیشگیری‌می‌کند.
نباید خوراکی‌ها را تنها ماده‌ای دانست که برای سیر‌شدن و تامین کالری مصرف می‌شود. البته با این که انسان جهت ادامه زندگی و تندرستی و افزایش طول‌عمر خود به‌مقدار معینی غذا نیاز دارد، ولی پیشنهاد یک رژیمغذایی به‌عنوان بهترین رژیم و به‌صورت یک فرمول کلی ممکن‌نیست.
ابتدا باید به‌این‌نکته توجه‌داشت که در یک رژیمغذایی سالم، باید مواد‌طبیعی و ترمیم‌‌کننده و ضداکسیدان و حفاظت‌‌کننده یاختهها وجود داشته باشد وآنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها، سلنیوم، منیزیوم، کلسیم و فیبرگیاهی موجود در‌آن بتواند به‌طور‌طبیعی رشدونمو یاختهها را تأمین‌نموده و سلامت کلی بدن را برقرار‌کند.
غلاتکامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزی‌هایی مانند کاهو، انواع کلم، گوجه‌‌فرنگی، هویج، انواع سبزی‌خوردن تازه و جوانه‌ها، به‌‌ویژه جوانه گندم و لبنیات‌‌تازه و کمچرب، به تنظیم متابولیسم و سلامتی یاختهها و شادابی انسان کمک واقعی می‌کنند. مواد‌خوراکی ضد‌اکسایش، با محدود‌کردن عمل رادیکال‌های‌آزاد و غیر‌فعال ساختن آنها، مانع از اکسیده‌‌شدن یاختهها و ایجاد تغییر در‌آنها می‌گردد. رژیمغذایی که سرشار از مواد‌گیاهی تازه و ارگانیک باشد، تا‌حدود بسیاری تمامی مواد ضروری را به بدن می‌رساند و سلامتی و شادابی را تأمین‌می‌کند.
متأسفانه شرایط زندگی ماشینی و پیشرفت‌های شگفت‌آور فن‌آوری، علاوه‌بر سودمندی‌های خود، نارضایتی و درماندگی افراد را افزایش‌داده و در‌نتیجه به‌علت بروز نارضایتی و درماندگی مستمر، اضطراب و ناامیدی و نگرانی ایجاد نموده و تغییرات چشمگیری در شیوه زندگی انسان به‌وجود آمده است. نشستن د‌رازمدت در یک مکان، استفاده مداوم از اتومبیل، عدمتحرک و تنبلی، سبب عدم‌آرامش واقعی و بروز اختلال‌های‌جسمی و روانی می‌گردد که یکی‌ازاین اختلال‌ها را باید افزایش‌وزن و چاقی دانست. بسیاری‌از مردم با تغذیه نادرست و نامناسب، استفاده از غذاهای آماده، پرخوری و عدمتحرک و ورزش‌‌نکردن، سلامت تن و روان خودرا به‌خطر می‌اندازند. بنابراین چاقی را می‌توان یکی‌از پیامدهای بد‌زندگی‌کردن، بدغذاخوردن، تنبلی و پرخوری دانست. در بسیاری‌از خانواده‌ها فرزندان را از دوران‌کودکی به پُرخوری عادت‌می‌دهند. تشویق به بیشتر‌خوردن در بسیاری‌از خانواده‌ها رایج است و برخی از این کودکان پس‌از دوران نوجوانی و جوانی برحسب عادت و یا به‌علت محرومیت‌ها و مشکلات‌گذشته و سرپوش‌گذاشتن بر محرومیت‌ها، خوردن را به‌عنوان یک عامل دلخوش‌کننده انتخاب‌می‌کنند و هرروز چاق‌تر و بیمارتر می‌شوند.
با‌توجه به محدودیت جا در‌این‌نشریه، در مقاله‌های دیگر به انواع رژیم‌های لاغری پرداخته خواهد‌شد. اما ضرورت‌دارد تا پیش‌از پایان‌دادن این مقاله، به‌این‌نکته تأکید شود که با منظور‌کردن نان‌های کامل و سبوس‌دار و استفاده‌از میوه و سبزی‌های‌تازه و غذاهای کمچرب در رژیمغذایی روزانه، می‌توان از عوارض تغذیه نادرست در امان بود. گزارش‌های موسسه ملی سرطان آمریکا خاطرنشان نموده‌است که با تغییر برنامه غذایی و منظور‌کردن میوه‌ها، سبزی‌های‌تازه و ارگانیک، حبوبات، دانه‌ها و مغزها، غلاتکامل و الیاف‌‌طبیعی در رژیمغذایی، می‌توان بدن را در‌برابر بسیاری‌از بیماری‌ها محافظت نمود.
۱ـ شعر عقاب و زاغ از دکتر پرویز ناتل خانلری، با شروع:
گشت غمناک دل و جان عقاب چــو از او دور‌شـــد ایام شباب
و در پایان: عقاب به کلاغ می‌گوید:
من نیـم در‌خور ایـن مهمـانی گنـد و مـردار تو را ارزانی
گـر در اوج فـلکم بایـد مـرد عمر در گند به سر نتوان برد
شهپر شاه هــــوا، اوج گرفـت زاغ را دیده بر او مانده شگفت
ســوی بـالا شـد و بـالاتـر شد راســت با مهر فلک، همسـر‌شد
لحظه‌ای چند بر‌ایـن لوح کبـود نقطه‌ای بود و سپس هیچ نبود
مطالب مرتبط
ثبت نظر
نظرات
علی رنگیدن
5 سال و 2 ماه و 21 روز پیش
ارسال پاسخ
سلام بسیار عالی بود