رژیم های غذایی موثر بر درمان افسردگی

آیا رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و غنی از ماهی های دریایی روی درمان افسردگی موثر است ؟ پاسخ پژوهشگران به این پرسش مثبت است . در واقع رشته ای نوین با نام روانپزشکی غذایی ( nutritional psychiatry ) در حال رشد است که متمرکز بر تاثیر مواد غذایی بر سلامت روانی می باشد . محققان مرکز تغذیه و خُلق و خوی (  Food and Mood Centre ) دانشگاه دیاکین استرالیا معتقدند که رژیم غذایی سالم سبب کاهش 30 درصدی افسردگی می گردد .

طی پژوهش های صورت گرفته و منتشر شده در نشریه ( Neurology , Psychiatry and Brain Research ) حاکی از آن است که رژیم غذایی مدیترانه ای سرشار از سبزیجات سبز رنگ ، میوه ها ، آجیل ، لوبیاها ، روغن زیتون و غذاهای دریایی سبب تسکین نشانه های افسردگی خواهد شد . در عین حال افرادی که در رژیم غذایی خود گوشت ، لبنیات و مواد غذایی فرآوری شدۀ بیشتر مصرف می نمودند در معرض خطر بیشتر افسردگی قرار دارند .

طی پژوهشی دیگر با رویکرد تاثیر تغذیه بر افسردگی ، افرادی که دارای نشانه های افسردگی بودند ، با رعایت رژیم غذایی سالم ، طی سه هفته با بهبود نشانه های افسردگی روبرو شدند .

داروهای ضدافسردگی و رژیم غذایی سالم :

پیش از اینکه تحت تاثیر این مقاله قرار گرفته و داروهای ضد افسردگی خود را کنار بگذارید و به سوی نزدیکترین مغازۀ سبزی فروشی بروید ، این نکته را توجه داشته باشید که رژیم غذایی تنها ، به خودی خود قادر به درمان افسردگی نیست و در کنار روند درمانی پیشنهادی روانپزشک موثر خواهد بود .

متاسفانه نگاه جامعه امروز ما ، مراجعه به روانپزشک و مصرف دارو به عنوان موضوعی شرم آور محسوب می گردد . از این رو خودداری افراد در مراجعه به روانپزشک ، دوری از داروهای ضدافسردگی و روی آوردن به رژیم های ضد افسردگی و سالم رایج در اینترنت امری رایج در این روزهای جامعۀ ما می باشد . اشاره به این نکته ضروری است که رژیم غذایی سالم در کنار روند درمانی مناسب و زیرنظر پزشک بهترین مسیر در درمان افسردگی است .

رژیم های غذایی موثر بر درمان افسردگی :

پژوهشگران سالیان درازی است که روی تاثیر مواد غذایی بر افسردگی در حال مطالعه هستند ، اما ایدۀ تاثیر رژیم غذایی بر حالات روانی موضوع جدیدی است که امروزه مطرح گردیده است . یکی از محققان دانشگاه کلمبیا آمریکا معتقد است که رژیم های غذایی برخی از مناطق به ویژه کشور آمریکا برای سلامت افراد بسیار مضر است و به طور حتم روی خلق و خوی افراد نیز تاثیر گذار است. این پژوهشگر آمریکایی که موسس کلینیک غذای مغز(Brain Food Clinic) در نیویورک نیز می باشد ، روشی به نام امتیاز موادغذایی ضد افسردگی ( Antidepressant Food Score) را ارائه نموده است که به ارزیابی میزان تاثیر مواد غذایی برخوراک هایی که حاوی بالاترین میزان اثر در بهبود نشانه های افسردگی هستند پرداخته که غذاهای دریایی ( صدف سانان را نیز شامل می شوند ) ، سبزیجات برگ سبز (اسفناج و ...)  از جملۀ آن است . در این روش روی گروه های مواد غذایی مطالعه می شود و به بررسی انفرادی مواد نمی پردازد . پیشنهاد محققان تشکیل یک چرخۀ غذایی شامل سبزیجات ، غذاهای دریایی ، دانه ها ، لوبیاها ، آجیل و مواد غذایی تخمیر شده است که شباهت زیادی به رژیم غذایی مدیترانه ای دارد .

ارتباط رژیم غذایی سالم و افسردگی :

یک داوطلب آمریکایی با پیشینۀ وجود اختلال دوقطبی و دیابت نوع دوم در خانواده ، با هدف حفظ سلامتی خود ، دوسال پیش این روش بهره (Eat to Beat Depression) جسته است .  نمونه ای از یک روز غذایی وی به این گونه بود که سبزیجات در هرسه وعده بدون استثنا جای داشت ، غذاهای دریایی ، لوبیاها ، گیاهان قرمز ، زرد و نارنجی رنگ ، میوه ها ، آجیل ، مکمل های پروبیوتیک و روغن ماهی ( به صورت کپسول) را در رژیم غذایی خود استفاده می نمود . یکی از مشکلات مشترک افرادی که رژیم غذایی سالم را در دستورکار قرار می دهند ، شرکت در مهمانی ها و جمع افرادی است که رژیم غذایی متفاوتی دارند .

این دوطلب معتقد است که هرچند رعایت کامل این رژیم غذایی دشوار است ، اما در میزان انرژی و تحمل وی بسیار تاثیر گذار بوده است . در طی سال تعداد روزهایی که احساس پریشانی و غمگینی داشته کاهش یافته است . از عصبانیت ، اضطراب و پریشانی خبری نبوده است .

رژیم کتوژنیک در موارد شدید افسردگی :

این موضوع که آیا رژیم غذایی بر بهبود نشانه های افسردگی موثر است یا خیر به دلیل مدت زمان طولانی که جهت اثبات این موضوع نیاز است ، از محدودیت های این پژوهش ها است . این مطالعات در آزمایشگاه و شرایط کنترل شده غیرقابل اجرا است.

این گونه مطالعات بر پایۀ گزارش افراد استوار است و ممکن است به درستی موادغذایی مصرف شده توسط آن ها اعلام نشود .

اما پژوهش های دیگری نیز در این میان بر تاثیر رژیم کتوژنیک در درمان افسردگی متمرکز است . رژیم کتوژنیک که بر پایۀ مصرف چربی و حداقل کربوهیدرات استوار است ، موجب تغییر منبع انرژی سلول های مغز می گردد . محققان معتقدند که رژیم کتوژنیک بر افرادی که در افسردگی با مقاومت درمانی روبرو شده اند تاثیر گذار باشد . همچنین رژیم کتوژنیک سبب تولید نشانگرهایی در ادرار افراد می گردد که مشخص می نماید آیا افراد این رژیم غذایی را رعایت نموده اند یا خیر .

رعایت رژیم کتوژنیک باید حتما زیر نظر یک متخصص تغذیه انجام پذیرد و به آن آسانی که در شبکه های مجازی آن را مشاهده می نمایید ، نیست . رژیم کتوژنیک در هفته های ابتدایی ممکن است عوارضی را در پی داشته باشد . برای نمونه افرادی که داروهای فشارخون مصرف می نمایند ممکن است دچار کاهش فشار خون شوند . اگر این رژیم بدون آگاهی های لازم اجرا شود ممکن است موجب نیمه کاره رها شدن آن گشته و موجب نا امیدی افراد گردد .

با توجه به این که روانپزشکی غذایی رشته ای نوپاست و از سوی دیگر پایش رژیم غذایی افراد امری دشوار است و حتی اگر گزارش های دریافتی از اشخاص درست باشد ، نیاز به مدت زمان طولانی است ، پژوهشگران همچنان نمی توانند با قاطعیت از تاثیر رژیم غذایی بر سلامت روان سخن بگویند ، اما عاملی در این میان وجود دارد که میتوانند پژوهش ها را برپایۀ آن بنا نمایند و آن نیز میکروبیوم روده است .

دستگاه گوارش و به ویژه روده انسان وظیفۀ هضم مواد غذایی را دارد و در نتیجه رژیم غذایی تاثیر مستقیم روی سلامتی آن عضو خواهد داشت . با ورود هر ماده تعادل میکروب ها برهم می خورد و بر ایمنی و سوخت و ساز تاثیر گذار است . چالش واقعی در اینجاست که میلیاردها ریزاندام (میکروارگانیسم) در روده انسان وجود دارد که مشخص نمودن مفید و غیرمفید بودن آن ها امری غیرممکن است . پس بهترین راه ، مصرف مکمل های پروبیوتیکی و مواد غذایی است که سبب حفظ سلامت روده می گردد .

از همین حالا رژیم غذاییتان را تغییر دهید :

در هرحال اگر افسردگی در شما یا پیشینۀ خانوادگیتان وجود داشته باشد ، یا حتی بخواهید خلق و خوی خود را تغییر دهید ، شواهد دال بر تغییر رژیم غذایی است . مصرف سبزیجات و میوه ها ، دانه ها در کنار چربی های سالم ، غذاهای دریایی و به میزان مناسب گوشتهای کم چرب جهت حفظ سلامتی پیشنهاد پژوهشگران این مطالعه است .

این بررسی شامل یک پیام ساده است ، رژیم غذایی سالم همانطور که بر سلامت جسمانی بدن موثر است ، سلامت روان و سلامت مغز را نیز شامل می گردد . حداقل برخلاف بسیاری از عوامل که خارج از اختیار انسان است ، اما در مصرف موادغذایی حق انتخاب با ماست .