پیشگیری،درمان خانگی و طب سنتی در زوال عقل

با گسترش بیش از پیش زوال عقل ، این عارضه به یک دغدغه اجتماعی بدل گردیده است. این وضعیت برای بیماران مبتلا به آن، زمینه ساز مشکلات بسیاری گردیده است و اطرافیان و وابستگان این افراد را نیز به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و از این رو در این بحث به پیشگیری،درمان خانگی و طب سنتی در زوال عقل پرداخته ایم.

سبک زندگی و درمان خانگی:

افراد دچار زوال عقل با گذشت‌زمان، پیشرفت نشانه‌ها و مشکلات رفتاری را تجربه می‌کنند. ممکن‌است لازم باشد مراقبان پیشنهاد‌های زیررا باموقعیت‌ بیمار تطبیق دهند:

تقویت ارتباطات:

زمانی که با بیمار سخن گفته می‌شود، باید چشم در چشم وی دوخت، به آهستگی و باجمله‌های ساده سخن گفت و به تندی پاسخ نداد. هر بار تنها یک فکر را عرضه کرد و فقط یک مورد را آموزش داد. ضمن سخن گفتن ازحرکات استفاده شود مانند  اشاره کردن به چیزی  با نوک انگشت.

تشویق به ورزش:

انجام ورزش‌ برای همه ازجمله بیماران مبتلا به زوال عقل سودمند است. سودمندی اصلی نرمش دربهبود قدرت وسلامت قلب وعروق است. نتایج بعضی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که فعالیت‌ جسمی سبب آهسته‌شدن پیشرفت اختلال تفکر در‌افراد مبتلا به دمانس می‌شود.انجام ورزش‌سبب کاهش نشانه‌های افسردگی، کمک به حفظ مهارت‌های حرکتی وایجاد آثار آرام‌کننده می‌شود.

تشویق شرکت در بازی‌ها و فعالیت‌های فکری:

شرکت در بازی‌ها، حل جدول‌ و سایر فعالیت‌هایی که درآن ها ازمهارت‌های تفکر (شناخت) استفاده می‌شود به آهسته شدن نشیب شناخت درافراد مبتلا به دمانس کمک می‌کند.

برقراری آداب زمان خواب:

رفتار بیمار، اغلب به هنگام شبها بدتر است. باید کوشید برای رفتن به بستر ازآدابی استفاده کرد که آرام‌بخش بوده به دور از سر و صدای تلویزیون باشد، آرامش درخانه برقرار بوده واعضای خــانـواده فعالیتــی نداشته باشند. باید مصرف کافئین محدود شود، بیمارروزها چرت نزند وازفرصت روز برای انجام نرمش استفاده کند تا از بیقراری شبانه پیشگیری‌گردد.

تشویق به داشتن تقویم:

داشتن تقویم یادآور به بیمار کمک می‌کند تا رویدادها، فعالیت‌های روزانه و برنامۀ مصرف داروها را به‌خاطر‌آورد. گاه بهتر است بیمار و مراقب بیمار ازیک تقویم مشترک استفاده نمایند.

برنامه‌ریزی آینده:

برای بیمار باید برنامه‌ریزی کرد تا بتوان هدف‌های مراقبت ازبیمار را درآینده شناسایی نمود. دراین زمینه، استفاده از نظرات گروه‌های حمایتی، مشاوران قانونی،اعضای خانواده و سایرین کمک خواهد بود. دراین مورد به درنظرگرفتن مسایل مالی و قانونی،  نگرانی‌های ایمنی و زندگی روزانه وگزینه های درازمدت مراقبت نیازاست.

نقش طب سنتی در زوال عقل:

چند مورد مکمل‌های‌غذایی، داروهای گیاهی و روش‌های درمانی در افراد مبتلا به دمانس مورد بررسی قرارگرفته است. بعضی از این روش‌ها سودمند بوده است:

مکمل‌های‌رژیمی، ویتامین‌ها و داروهای گیاهی.

درمورد مصرف مکمل‌های رژیمی، ویتامین‌ها یا داروهای گیاهی برای آهسته شدن سیر پیشرفت زوال عقل به‌ویژه درصورتی‌که بیمار ازسایر داروها نیز استفاده می‌کند باید رفتاری محتاطانه داشت. مکمل‌های‌رژیمی، ویتامین‌ها و داروهای گیاهی ازقوانین وقواعد دارویی برخوردار نیستند و ادعا درمورد منافع‌شان همیشه هم براساس نتایج پژوهش‌های علمی نیست. بعضی از گزینه‌های طب سنتی برای بیمار دچار آلزایمر و سایر اشکال دمانس که مورد بررسی ‌قرارگرفته‌اند عبارتنداز:

ویتامین E.

نتایج بعضی بررسی‌ها حاکی از آن است که مصرف ویتامینE سبب آهسته شدن سیر پیشرفت بیماری آلزایمر می‌شود. پزشکان درمورد مصرف مقادیر خوراک‌ بالای ویتامینE اخطار داده‌اند زیرا ممکن‌است مصرف این ویتامین با احتمال بیشتر مرگ‌ومیر به‌ویژه درافراد مبتلا به بیماری قلبی همراه باشد.

اسیدهای چرب امگا3.

امگا3‌ها، یک نوع اسید چرب چند غیراشباع هستند که در ماهی ‌و مغز آجیل یافت می‌شوند و سبب کاهش احتمال بیماری قلب، سکته مغزی و فرسایش خفیف شناخت می‌گردند. اما، باید گفت که دراین بررسی‌ها، مصرف اسیدهای چرب امگا‌3 به‌طور قابل‌توجه سبب کاهش سرعت نشیب شناخت دربیماری خفیف تا متوسط آلزایمر نشده‌است. برای درک این مسأله که آیا مصرف اسیدهای چرب امگا3 برای افراد مبتلا به‌آلزایمر وسایر انواع دمانس مفید است باید پژوهش‌های بیشتر انجام شود.

کوآنزیم Q10.

این آنتی‌اکسیدان‌ به‌طور طبیعی در بدن وجود دارد و برای واکنش‌های طبیعی یاخته لازم است. ‌یک نوع صناعی این ترکیب موسوم به ایدبنون idebenone درآزمون‌های مربوط به آلزایمر نتایج مثبتی به بار آورده است. برای تعیین مقدار خوراک مطمئن ومنافع بالقوه‌ی کوآنزیم Q10 انجام بررسی‌های بیشتر ضروری است.

جینکو.

عصارۀ  حاصل از برگ جینکوبیلوبا دارای خواص آنتی‌اکسیدان و ضد‌التهاب است و ممکن‌است ازیاخته‌های مغز دربرابر تجزیه حفاظت کند.
نتایج بعضی بررسی‌ها حاکی ازآن است که مصرف جینکوسبب آهسته شدن سیر پیشرفت مشکلات حافظه درافراد دچار آلزایمر یا سایر انواع دمانس می‌شود. نتایج بررسی‌های دیگر نشان داده که مصرف جینکو سبب کند شدن یا بـه تأخیــر انداختــن شروع دمانس نمی‌گردد.

سایر درمان‌های بدون دارو:

افراد مبتلا به زوال عقل غالباً هنگام فروماندگی یا اضطراب نشانه‌های حادتری را تجربه می‌کنند. با تکنیک‌های زیر می‌توان به کاهش سرآسیمگی کمک کرد و درافراد مبتلا  به زوال عقل سبب آرامش وانبساط خاطر شد.
• درمان با موسیقی که شامل شنیدن یا نواختن موسیقی است.
• درمان باحیوانات که شامل استفاده از حیوانات، مثلاً ملاقات با سگ‌ها برای بهبود خلق ورفتار درافراد مبتلا به زوال عقل است.
• درمان باعطر که ازبوی اسانس‌های گیاهی استفاده می‌شود.
• درمان با ماساژ

حمایت از بیماران مبتلا به زوال عقل:

تأیید تشخیص دمانس برای بیمار و اطرافیان ناامید کننده  است. برای اطمینان ازاین مسأله که بیمار واطرافیانش تا آنجا که امکان دارد برای مقابله با حالتی غیر قابل پیش بینی که هرلحظه درحال تغییر است آمادگی دارند لازم است جزئیات بسیاری را درنظرگرفت.

تیمار وحمایت ازشخص مبتلا به بیماری:

درتمام طول‌مدت بیماری، ممکن‌است بیمار گسترۀ وسیعی از احساسات را تجربه نماید. برای کمک به مقابله با بیماری در زیر پیشنهاد‌هایی ذکر شده است:

• بیمارباید بکوشد درمورد  ازدست‌دادن حافظه، زوال عقل و آلزایمر اطلاعات گردآورد.
• بیمار باید دردفتریادداشت خود احساسات مربوط به زوال‌عقل رایادداشت کند.
• بیمار باید به گروه‌های حمایتی محلی بپیوندد.
• بیمار باید ازمشاورۀ فردی یا خانوادگی استفاده کند.
• درمورد نیازهای روحانی با روحانی مسجد یا شخصی مطلع سخن بگوید.
• بیمار باید فعال بوده و نرمش نموده، درکارهای داوطلبانه شرکت نماید و درفعالیت‌های مربوط به افراد دچار از‌دست‌دادن حافظه سهیم شود.
• با دوستان  و خانواده‌ تماس داشته و مدتی ازوقـت خـود را با آنها بگذراند.
• درجامعه‌ی آنلاین افرادی شرکت نماید که دارای تجارب مشابه هستند.
• راه‌های تازه‌یی برای ابراز وجود بیابد ازجمله ازطریق نقاشی، نگارش یا آواز.
• دراخذ تصمیم ازکسی کمک بگیرد که مورد اعتمادش است.
• با خود صبور باشد.

کمک به شخص دچار زوال عقل:

می‌توان باشنیدن به سخنان شخص مبتلا به بیماری، اطمینان دادن به شخصی که هنوز می‌تواند از زندگی لذت ببرد، پشتیبانی کردن و مثبت بودن می‌توان به بیمار کمک کرد تا با وضع موجود مقابله کند. برای کمک به حفظ‌شان و احترام بیمار نباید از انجام هیچ‌کاری فروگذاری کرد.

حمایت تیماردار:

تدارک تیمار برای شخص مبتلا به دمانس چه ازنظر جسمی وچه ازنظر عاطفی بسیار سخت است.غالباً مراقب یا تیماردار اولیه، همسر یا سایر اعضای خانواده می‌باشند. احساس خشم یاگناه، فروماندگی و نومیدی، دلشوره، غم وجدا افتادن از اجتماع دراین موارد به وفور دیده ‌می‌شود. تیماردار شخص مبتلا به دمانس باید نکات زیر را درنظر داشته باشد:

ـ از دوستان یا سایر اعضای خـــانــواده درصـورت لــزوم، کمک بگیرد.
ـ مراقب سلامت جسمی، عاطفی و روحانی خود باشد تاآنجا‌که می‌تواند درمورد بیماری  اطلاعات گردآورد.
ـ درمورد تیمار عزیز مبتلای خود از پزشکان، مددکاران اجتماعی و افــراد درگیـــر تیــمار بیمار سوال کند.
ـ به گروه حمایت بپیوندد.
ـ درجامعه به‌دنبال یافتن خدمات حمایتی باشد مانند مراکز روزانه‌ی مراقبت تاطبق برنامه، بخشی‌از مدت مراقبت‌از بیمار دراین مؤسسات بگذرد.

پیشگیری از ابتلا به دمانس:

راه مطمئنی برای پیشگیری از زوال عقل وجود ندارد، ولی انجام اقداماتی دراین زمینه کمک کننده است. دراین مورد، انجام پژوهش‌های بیشتر ضروری است، ولی استفاده از موارد زیر درپیشگیری نافع است:

•  فعال نگاه داشتن ذهن.

استفاده از فعالیت‌‌های محرک ذهن، مانند حل‌جدول و بازی باکلمات و آموزش حافظه شروع دمانس را به‌تأخیر می‌اندازد و به‌کاهش آثار بیماری کمک می‌کند.

•  فعال بودن جسمانی و اجتماعی.

فعالیت جسمی و تعامل اجتماعی سبب تأخیر در شروع زوال عقل شده وازنشانه‌ها می‌کاهد.

• ترک سیگار.

نتایج بعضی بررس‌ها حاکی ازآن است که استفاده از دخانیات درمیانسالی وسالمندی سبب افزایش احتمال دمانس وحالات رگ‌های‌خونی می‌شود. ترک سیگار ازاین احتمال می‌کاهد.

• کاستن ازفشارخون.

بالا‌بودن فشارخون سبب بیشتر شدن احتمال بروز بعضی انواع دمانس می‌شود. درمورد درمان فشارخون بالا و کاهش احتمال دمانس، باید پژوهش‌های بیشتر انجام شود.

• ادامه‌دادن تحصیلات.

به‌نظر می‌رسد درافردی‌که وقت بیشتری را صرف تحصیلات رسمی می‌کنند میزان شیوع نشیب شناخت، حتی درصورت وجود ناهنجاری‌های مغزی، کمتر است. پژوهشگران معتقدند که آموزش وتحصیل به مغز کمک می‌کند تا شبکه‌های قوی یاخته‌های عصبی ایجاد نماید که سبب جبران صدمه‌ی یاخته‌ی‌عصبی ناشی‌از بیماری آلزایمر می‌شود.

• استفاده از رژیم سالم غذایی.

به‌علل بسیار زیاد، مصرف جیرۀ سالم غذایی با اهمیت است، اما رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزی و اسیدهای چرب امگا3 که دربعضی ماهی‌ها و مغز‌آجیل یافت می‌شود به تدارک سلامت کلی وکاهش احتمال ایجاد دمانس می‌انجامد.